#वाचावं जनाचं लिहावं मनाचं 

"Our Bodies,ourselves"

“Our Bodies,ourselves” हे लिंगभेद आणि स्त्रियांच्या आरोग्यावर स्त्रियांनी स्त्रियांसाठी लिहलेले अभिजात पुस्तक आहे. हे पुस्तक आता पन्नाशीच्या उंबरठ्यावर आहे. या पुस्तकाच्या २०११च्या नवीन आवृत्तीत १९७० पासून काय बदल झाले याचाही आढावा घेतला आहे.

“our Bodies,ourselves” या पुस्तकाची निर्मिती १९७० मध्ये झाली. स्त्रिया स्वानुभावातून स्वतःचा शोध घेत स्वतःच्या शरीराबद्दल,आरोग्याबद्दल आणि वैद्यकीय काळजी बद्दल जे जे काही बोलल्या ते सर्व या पुस्तकात आहे.

या पुस्तकात ४०० पेक्षा अधिक स्त्रियांनी आणि काही पुरुषांनी आपले वैयक्तिक अनुभव आणि शास्त्रीय पुराव्यांवर आधारित आरोग्याची माहिती शेअर केली आहे. म्हणूनच आजच्या वास्तवाला धरून या पुस्तकाचे लेखन केले आहे.

१९६०च्या शेवटी आणि १९७०च्या सुरुवातीला जेव्हा बॉस्टन वूमन्स हेल्थचा गट एकत्र भेटायला लागला.तेव्हापासून आत्तापर्यंत बरेच बदल झाले आहेत.आता गर्भपात कायदेशीररित्या होवू शकतो आणि जन्मदरावर नियंत्रण ठेवण्याचा पर्याय अनेकजण स्वीकारतात.अशा लोकांमध्ये वाढ झाली आहे. एड्समुळे सुरक्षित सबंध ठेवण्यावर भर दिला जात असून त्यावर खुलेपणाने चर्चा करता येवू शकते. काही ठिकाणी लेस्बियन,गे जोडप्यांना लग्न करण्याची परवानगी मिळाली आहे. त्यांना माणूस म्हणून समजून घेण्यात काहीजण तरी पुढे येत आहेत.

अनेक गट ज्यात छातीचा कर्करोग झालेल्या स्त्रियांचा गट ही सामील आहे. ते सर्वजण आरोग्यवर पर्यावरणाचा जो परिणाम होतो त्याकडे लक्ष वेधतात आणि त्याच बरोबर त्या संदर्भात होणाऱ्या संशोधनासाठी जो पैसा लागतो त्यातील राजकारणाकडे आपले लक्ष वेधून घेण्याचे काम या पुस्तकाने केले आहे.

आधीच्या पिढीपेक्षा आता आरोग्यक्षेत्रात काम करणाऱ्या स्त्रिया आणि पुरुष हे स्त्रियांच्या जाणीवांबाबत अधिक संवेदनशील आहेत. स्त्रियांच्या आरोग्यासंबधीची माहिती आता व्यापक प्रमाणावर उपलब्ध आहे.पण तरीही ‘Our Bodies,Ourselves’ या पुस्तकाची गरज शिल्लक राहते. अजून सुद्धा वैदकीय क्षेत्र महागड्या औषधांवर, आणि सर्जरीवर जास्त लक्ष केंद्रित करते. याउलट त्यांनी प्रतिबंधक उपाय जसे सकस आहार, व्यायाम आणि स्वच्छ पर्यावरणावर आणि कामाच्या सुरक्षित जागांवर अधिक लक्ष केंद्रित करायला हवे.

स्त्रियांच्या आयुष्यात येणारे बाळजन्म ते मेनोपॉज या नैसर्गिक गोष्टींकडे एका रोगाच्या नजरेतून पाहिले जाते. ती एक नैसर्गिक आरोग्यदायी प्रक्रिया आहे, त्यात कधीतरी समस्या निर्माण होवू शकते.आपल्यातल्या कितीतरी जणींना आपले आरोग्य प्रभावीपणे कसे राखायचे याचे पुरेसे ज्ञान नाही. हे पुस्तक आपल्याला स्वतःला मदत कशी करायची हे सांगते.

या पुस्तकातून स्त्रियांना स्वतःची काळजी कशी घ्यायची, शारीरिक पातळीवर ताणाशी कसा सामना करायचा आणि अधिक कार्यशील कसे राहयचे हे सांगते. हे पुस्तक आपल्याला ह्रदयरोग, खाण्याच्या अनियमित सवयी आणि इतर अनेक परस्परविरोधी गोष्टी ज्या स्त्रियांच्या आरोग्याला घातक आहेत. या सर्व गोष्टींची स्पष्ट माहिती देते.

हे पुस्तक म्हणजे स्व-मदतीपेक्षा अधिक काहीतरी आपल्याला देते. आपल्या आरोग्याच्या विविध बाजू,अगदी आपल्या काम करण्याच्या जागेपासून ते लैंगिक अत्याचार जे व्यक्तिगत नियंत्रणाच्या बाहेर असतात. त्याबाबत हे पुस्तक आपल्याला सजग करते. म्हणूनच या पुस्तकात राजकारण, अर्थकारण आणि सामाजिक बाजू ज्यांचा आपल्या आरोग्यावर आणि वैदकीय क्षेत्रावर परिणाम होतों,त्याबाबतही या पुस्तकात स्पष्ट विचार मांडले आहेत. औद्योगिक क्षेत्रातून प्रदूषण ओकले जाते, फास्ट फुडचा राक्षस जंकफूडला पुढे ढकलतो आहे. फार्मासिटीकल कंपन्या अनाधिकृतपणे आणि अनैतिकतेने सामाजिक स्वास्थ बिघडविणारे,सरकारने बंदी आणलेल्या औषधांना प्रोत्साहित करीत आहेत. या सर्वांचा परिणाम आपल्या आरोग्यावर होतो. ते आपण अनुभवातून तर जाणतोच पण या पुस्तकात त्याचा विविध बाजू आपल्याला दाखविल्या आहेत.

14Vandana Khare, Sujata Babar and 12 others

11 comments

Like

Comment

Share